La Ndòccia (fuóchə e anəma)

di Antonio Gerardo Marinelli

Ndocciata da 26 – Foto di Riccardo Malorni.

La Ndòccia (fuóchə e anəma) 

Lə scèmmə niéscənə da quístə fòscə 
də jenèstrə e abbóitə , aldə aldə. 
Pìurə sénza viéndə, essə, 
s’arrabberritanə assópra a la còccia də rə crəstəjéanə 
e nnərr’abbruscianə. 
Neàtə da quístə fuóchə andóichə chiameatə améurə, 
lə vécchjə scuppíettənəjeànə pə farsə sendójje 
e, pròima də scrəjersə, lə stèllə appiccianə. 
Apuójə, scəndillə armastə, gnà fóssə nòivə, 
fiéanə arcadennə da ngiélə assópra Agnéunə, 
mendrə ru fiumə a salətùa la lìuna arróiva. 
Ru póisə də ìuna, diecə, ciendə ndòcce, 
chə a caccuviélle jə scunècchissərə l’òssa, 
a chi lə pòrta, gna fússərə crìucə , 
je dieànə pìurə la fòrza d’abballeàjə cundiéandə. 
Sciatəmejéaja, Stunzəiànə, abbrətéatə chə la càppa, 
ma nnzé nə mmbòrta. 
Da capabbàllə jéstə e partiutə 
nziémbra all’èldrə chə rù cappiéllə ngheàpə. 
Ìuna alla vòlda l’émə appəccièatə túttə quàndə, 
carəcchəàtə assópra a lə spallə, affəlíétə, 
sə svíanə pə capammóndə mənennə da capabbàllə. 
Lìucə fíenə chə t’abbaglia a scèmma alda . 
Ècchə, quóirə chə ùarda e allùcca cundieadə e chélla pìurə. 
Ru uagliéunə ùarda chə la vócca sspalazàta. 
Quìssə e quóirə sə dicənə càccàusa. 
Quìllòldrə, pìurə isse dòicə. 
Isse ,quìssə, quóirə e chélla uardanə, ridənə e candanə. 
Tuttə sò fəloicə. 
Tuttə sò cundiéandə. 
A nu pizzə , də quàrtə a ru purtàunə , 
assetteàtə assópra alla pəsərélla 
Məccòilə, quasə nuvand’énnə, 
chə r’uócchjə nnumədôjtə ma lucéndə 
ùarda e pènza. 
Marenndògna , chə rù tuppə ngheàpə, 
cupiertə da nu maccatiùrə de tibba nóirə attaccatə ngànna, 
chə la mandòira néua dənèndə, 
nziémbra a rə nepiùtə stea a ru bbalchėunə. 
Da ècchə , 
chə nn’uócchjə ùarda la təjallùccia chə r’anəllùccə də salgiccia sfritta 
chə ru uàttə attòira e chə l’oldrə ùarda ru figljə, 
arməniutə da lundeanə, chə lə ndòccə nguallə, 
mèndrə ru figljə ùarda a la mamma. 
Tutte e díuuə guardannəsə, 
díuuə veàscillə nziėmbra sə mannanə 
chə la mjeanə accumbagnieatə da na làcrəma . 
Chisà a chə penza màmma? 
Penza a Ndoní che steàva pə partójjə ? 
Nìuuə, andónda steamə steamə, 
ècchə ngióima o léuchə, vəciòinə e o lundeànə, 
arracchugliaímə chélla làcrəma mèndrə , 
abbrəsciueàta da ru fuóchə, 
l’ària róscia chə cə endra ngànna, 
ciappiccia ru chéurə e l’anəma , 
chə na scėmma chə nzə stìuta mía. 
A fèsta fàtta, a scèmma quasə stìuta, 
le ndòcce cunzumeàtə, 
gné carvàunə énə addəvəndeatə. 
Dòppə, esse, pə nə pərdòjje cumbégnə e fríeatə , 
tuttə nziémbra, 
pròima vreàscia e, alla fòinə, 
paddəvəndea cənóicia arrubèata dalla vujereàta 
pə irsənə , tupéglia , èllə. 
Andònda? 
Pə bbonauguriə, là pə lə cambagnə sə spalèjəajja 
a məstəcarsə chə chélla arcadíuta, a fuóchə stíute, 
dòppə ch’arrəscalleàta l’anəma də chi nngi steà chiú 
e da ngiélə ùarda chélla làcrəma 
da du veàscillə accumbagniéata.

tratto da https://www.altosannio.it/agnone-ndocciata-2014-video-altosannio/

La “Ndòccia” (fuoco e anima) 

Le fiamme nascono da questo fascio 
di ginestre e abete. 
Anche senza vento le fiamme si riavvolgono 
sopra la testa delle persone e non le bruciano. 
Nate da questo fuoco antico chiamato amore, 
le faville scoppiettano per farsi sentire 
e, prima di sparire, le stelle accendono. 
Dopo, rimaste scintille, come fosse neve, 
scendono dal cielo sopra Agnone, 
mentre il fumo a salutar la luna arriva. 
Il peso di una, dieci, cento “Ndòccia”, 
che a qualcuno fracasso le ossa, 
a chi le porta, come fossero croci, 
danno anche la forza di ballare contenti. 
Affannato Cristanziano, avvolto dal mantello, 
non se ne importa. 
Da giù è partito insieme agli altri 
con il cappello in testa. 
Una alla volta le abbiamo accese tutte quante, 
caricate sopra le spalle, 
in fila, si muovono verso su venendo da giù. 
Luce fanno che abbaglia a fiamma alta. 
Qui, quello guarda e grida contento e quella pure. 
Il ragazzo guarda con la bocca aperta. 
Questo è quello si parlano. 
L’altro anche lui parla. 
Lui, questo, quello è quella guardano, ridono e cantano. 
Tutti sono felici. 
Tutti sono contenti. 
In un angolo, vicino al portone, 
seduto sopra uno sgabello di legno, 
Michele , quasi novantenne, 
con gli occhi lucini e lucenti guarda e pensa. 
Mariantonia, con la crocchia di capelli 
coperta con un fazzoletto di lana nero annodato al collo, 
con il grembiule nuovo, 
insieme ai nipoti stà sul balcone. 
Con un occhio guarda il tegame con pezzi di salsiccia fritta che il gatto attira 
e con l’altro guarda il figlio, tornato da lontano, 
con la “Ndòccia” addosso, mentre il figlio guarda la mamma. 
Tutti e due guardandosi 
un bacino contemporaneamente si mandano 
accompagnato da una lacrima, con la mano. 
Chissà a che pensa mamma? 
Pensa a Ndoní che stava per partire? 
Noi dove stiamo stiamo, 
qui sopra o lì, vicini o lontani, 
raccogliamo quella lacrima 
mentre, bruciata dal fuoco, 
l’aria rossa che ci entra il gola, 
ci accende il cuore e l’anima, 
con una fiamma che non si spegne mai. 
A festa finita, a fiamma quasi spenta, 
le “Ndòccia” consumate, come carbone sono diventate. 
Dopo, loro, per non perdere compagne e fratelli, 
tutte insieme, prima brace e alla fine, 
per diventare cenere rubata dal vento 
per andarsene, tiepida, lì. 
Dove? 
Per buon augurio, per le campagne si spande 
a mischiarsi con quella caduta a fuoco spento,
dopo che ha scaldato l’anima di chi non c’è più 
e dal cielo guarda quella lacrima 
da due bacetti accompagnata.

Copyright: Altosannio Magazine

Editing: Enzo C. Delli Quadri

Pubblicità